Menu główne:
Drogi rodzicu pamiętaj, im więcej rozmawiasz z dzieckiem, czytasz mu i śpiewasz, tym lepiej będzie mówić!
Wiek dziecka | Artykulacja głosek |
pierwsze miesiące życia | powstają przypadkowe dźwięki tzw. głużenie |
ok. 6 miesiąca życia | powtarzanie usłyszanych dźwięków tzw. gaworzenie |
1-2 rok życia | pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba,dziecko wymawia samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y oraz spółgłoski: p, b, m, d, t, n , a także zmiękczone: pi, bi, mi |
2-3 rok życia | pojawiają się proste zdania,dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz |
4-5 rok życia | pojawia się głoska r oraz głoski: sz, ż, cz, dź |
5-6 rok życia | utrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż |
7 rok życia | technika mówienia opanowana |
Najczęstsze trudności artykulacyjne:
RUDNOŚCI ARTYKULACYJNE |
CHARAKTERYSTYKA TRUDNOŚCI |
NIEPOPRAWNA WYMOWA GŁOSEK s, z, c, dz |
|
zastępowanie ich głoskami: sz, ż, cz, dż lub ś, ź, ć, dź |
|
wymowa międzyzębowa |
w czasie artykulacji język znajduje się między zębami |
wymowa boczna |
w czasie wymowy język skręcony w bok |
NIEPOPRAWNA WYMOWA GŁOSEK sz, ż, cz, dż |
|
zastępowanie ich głoskami: ś, ż, ć, dź lub s, z, c, dz |
|
wymowa międzyzębowa |
jak wyżej |
wymowa boczna |
jak wyżej |
NIEPOPRAWNA WYMOWA GŁOSEK k, g |
|
zastępowanie ich głoskami: t, d |
|
wymowa boczna |
jak wyżej |
NIEPOPRAWNA WYMOWA GŁOSKI r |
|
zastępowanie jej głoską j lub l |
|
wymowa międzyzębowa |
jak wyżej |
wymowa boczna |
jak wyżej |
r gardłowe |
zamiast czubka języka drży tylna ściana gardła |
r francuskie |
zamiast czubka języka drży języczek przy podniebieniu miękkim |
r policzkowe |
zamiast czubka języka drżą policzki |
r wargowe |
zamiast czubka języka drżą wargi |
MOWA BEZDŹWIĘCZNA |
|
zastępowanie głosek dźwięcznych: b, bi, g, gi, z, ź, dz, dź, w, wi, dż, ż, d, odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi: p, pi, k, ki, s, ś, c, ć, f, fi, cz, sz, t, np. domek = tomek, wózek = fósek |
Wskazówki dla rodziców
- Dołóżmy wszelkich starań, aby rozmowa z nami była dla dziecka przyjemnością.
- Jeżeli dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mowy (rozszczepy warg, podniebienia, wady zgryzu lub uzębienia), koniecznie zapewnijmy mu opiekę lekarza specjalisty, ponieważ wady te są przyczyną zaburzeń mowy.
- Jeżeli dziecko osiągnęło już wiek, w którym powinno daną głoskę wymawiać a nie robi tego, skonsultuj się z logopedą.
- Karmienie piersią zapewni dziecku prawidłowy rozwój układu artykulacyjnego.
- Kiedy dziecko wypowie jakieś słowo, zdanie starajmy się rozszerzyć jego wypowiedź, dodając jakieś słowa.
- Mów do dziecka, już od pierwszych dni jego życia, dużo i spokojnie. Nie podnośmy głosu zwracając się do niego.
- Mówmy do dziecka zwracając uwagę, aby widziało naszą twarz - będzie miało okazję do obserwacji pracy artykulatorów.
- Mówmy dziecku co przy nim robimy, co dzieje się wokół niego. Niech mowa towarzyszy spacerom, zakupom, pracom domowym.
- Nasze wypowiedzi powinny być poprawne językowo, budujmy krótkie zdania, używajmy prostych zwrotów, modulujmy własny głos.
Nie gaśmy naturalnej skłonności dziecka do mówienia obojętnością, cierpką uwagą, lecz słuchajmy uważnie wypowiedzi, zadawajmy dodatkowe pytania, co przyczyni się do korzystnego rozwoju mowy.
- Nie wymagajmy od dziecka zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek. Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności narządów artykulacyjnych, niedostatecznie różnicujące słuchowo dźwięki mowy, a zmuszane do wymawiania zbyt trudnych dla niego głosek, często zaczyna je zniekształcać. W ten sposób przyczyniamy się do powstawania błędnych nawyków artykulacyjnych, trudnych do zlikwidowania.
Nie zaniedbujmy chorób uszu, gdyż nie leczone mogą prowadzić do niedosłuchu, a w następstwie do dyslalii lub niemoty.
- Nie zawstydzajmy, nie karzmy dziecko za wadliwą wymowę.
- Nie zmuszajmy dziecka leworęcznego do posługiwania się ręką prawą w okresie kształtowania się mowy. Naruszanie w tym okresie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza funkcjonowanie mechanizmu mowy. Często prowadzi to do zaburzeń mowy, a w szczególności do jąkania.
- Od najmłodszych lat uczymy dbałości o higienę jamy ustnej. Pamiętajmy, aby dziecko nauczyło się gryźć i żuć.
- Odpowiadajmy na pytania dziecka cierpliwie i wyczerpująco.
- Oglądajmy z dzieckiem obrazki: nazywajmy przedmioty i opisujmy sytuacje prostymi zdaniami.
- Opowiadajmy i czytajmy dziecku bajki, wierszyki, wyliczanki. Uczmy krótkich wierszy na pamięć.
- Rysujmy z dzieckiem, mówmy co kreślimy - "...teraz rysujemy kotka. To jest głowa, tu są oczy, nos...". Zachęcajmy dziecko do wypowiedzi nt. rysunku.
- Starajmy się, aby zabawy językowe i dźwiękonaśladowcze znalazły się w repertuarze czynności wykonywanych wspólnie z dzieckiem. Wybierajmy do zabaw właściwą porę.
- Śpiewajmy z dzieckiem. Jest to ćwiczenie językowe, rytmiczne, a zarazem terapeutyczne.
Tego nie róbmy
- Unikajmy podawania dziecku smoczka typu "gryzak", zwracajmy uwagę, aby dziecko nie ssało palca. Następstwem tych niepożądanych zachowań mogą być wady zgryzu, które prowadzą do wad wymowy, np. wymowa międzyzębowa.
- W trakcie rozmowy z dzieckiem unikajmy zdrobnień i spieszczeń (języka dziecinnego), dostarczając dziecku prawidłowy wzorzec językowy danego słowa.
- Wspólnie oglądajmy telewizję, wybierajmy programy właściwe dla wieku dziecka. Komentujmy wydarzenia pojawiające się na ekranie, rozmawiajmy na ich temat.
- Zachęcajmy swoje dziecko do mówienia (nie zmuszajmy!); chwalmy je za każdy przejaw aktywności werbalnej; dostrzegajmy każde, nawet najmniejsze osiągnięcie, nagradzając je pochwałą.
- Zwracajmy uwagę, aby dziecko oddychało nosem; w przypadku, gdy dziecko oddycha ustami, prosimy pediatrę o ustalenie przyczyny.